9-10 października 2020 r. w Łodzi odbyła się II konferencja afrykańska z udziałem ministra spraw zagranicznych Zbigniewa Raua. Zorganizował ją Instytut Promocji Gospodarki, który w ramach programu „Dialog” opracowuje założenia teoretyczne polskiej dyplomacji gospodarczej. Gości przywitali Jarosław Guzy, redaktor PAP, oraz – z ramienia organizatorów – Anna Grażyna Kister.
Gość honorowy konferencji, prof. Zbigniew Rau, łodzianin, zwrócił uwagę na to, że Afryka jest kontynentem ludzi młodych, najszybciej rozwijającym się pod względem demograficznym, przed którym stoi wiele wyzwań wobec ograniczeń infrastrukturalnych. Kraje afrykańskie są atrakcyjnymi partnerami handlowymi. Aktywność Polski w Afryce wyznaczają – zdaniem ministra – promocja wartości oraz wymiana handlowa. Od kilkunastu lat nasz kraj realizuje projekty rozwojowe w ramach „Polskiej Pomocy”. Nie można też zapominać o obecności wielu polskich misjonarzy na kontynencie (z których zresztą dwoje – ks. Piotr Wojnarowski oraz dr Jolanta Kazak – było obecnych na konferencji).
Dwa wystąpienia należały do Włodzimierza Kocona i Karola Rozenberga z Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Pierwszy z nich pełni funkcję wiceprezesa zarządu tego banku. Misją BGK jest zapewnienie rozwoju polskiej gospodarki. Odbywa się to m.in. poprzez wspieranie polskich eksporterów. Zasadniczo mogą oni korzystać z czterech instrumentów: akredytywy, kredytu dla banku importera, gwarancji i skupu wierzytelności. Najpopularniejsza jest akredytywa. Kredyt dla nabywcy również jest jednym z podstawowych rozwiązań, które cieszy się powodzeniem eksporterów, gdyż zapewnia im bezpieczeństwo transakcji – ryzyko przejmują Bank Gospodarstwa Krajowego i Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych. Zdecydowana większość instrumentów jest możliwa dzięki narodowemu projektowi „Finansowe Wspieranie Eksportu”. BGK wsparł w ten sposób tak różne projekty, jak eksport środków eksportu, mleka w proszku, odżywek dla sportowców, budowę silosów, usługi teleinformatyczne.
Panel „Gospodarka: źródła bogactwa, produkcja czy import? Możliwości eksportu” otworzył dr Konrad Czernichowski z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS), który dokonał przeglądu rankingu krajów afrykańskich pod względem atrakcyjności inwestycyjnej. Zaprezentował też autorski makrowskaźnik klimatu inwestycyjnego, uwzględniający sześć różnych rankingów: wolności ekonomicznej (Heritage Foundation), politycznej (Freedom House), prowadzenia biznesu „Doing Business” (Bank Światowy), konkurencyjności wzrostu (World Economic Forum), państw słabych/dysfunkcyjnych (Fund for Peace) oraz jakości rządów afrykańskich (Mo Ibrahim Foundation). Prelegent zaprezentował również procedury i dokumenty niezbędne do rozpoczęcia działalności gospodarczej w Tanzanii.
W tym samym panelu wystąpił także Radosław Domagalski-Łabędzki (wiceprezes zarządu Rafako SA, wiceminister rozwoju w latach 2015-2016). Zwrócił on uwagę na uzupełniające się kompetencje MSZ i Ministerstwa Rozwoju w zakresie promocji polskiego handlu i inwestycji. W ciągu najbliższych trzech dekad przewiduje on wzrost wymiany handlowej i aktywności inwestycyjnej Polski w Afryce. Według niego najbardziej zasadne jest skoncentrowanie się na Afryce Północnej ze względu na powiązania historyczne i biznesowe, co wywołało dyskusję. Konrad Czernichowski zauważył, że nie można zapominać o Afryce Subsaharyjskiej, np. o Tanzanii, gdzie pomocna dla polskich przedsiębiorstwa jest Ambasada RP w Dar es-Salaam i gdzie historyczne związki z Polską sięgają II wojny światowej (osiedla polskich uchodźców w Tengeru, Ifundzie, Kigomie, Morogoro i Dar es-Salaam). Wnioskiem płynącym z tego panelu było również to, że największe możliwości skorzystania ze wsparcia państwa mają duzi eksporterzy.
Kolejny panel moderował dr hab. Jacek Reginia-Zacharski, prof. Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwszym prelegentem był dr Jędrzej Czerep z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, który przeanalizował współczesne wojskowe zamachy stanu w Zimbabwe (2017), Sudanie (2019) i Mali (2020) na tle lat siedemdziesiątych, które określił jako erę wojskowych dyktatorów-ekscentryków (Idi Amin w Ugandzie i Jean-Bédel Bokassa w Republice Środkowoafrykańskiej). Wspomniane wyżej dyktatury wojskowi próbują przedstawiać jako wyzwalające spod rządów nielubianych dyktatorów, jednak biorąc pod uwagę np. przeciągające się okresy tymczasowych rządów, trzeba uznać, iż stanowią one klasyczne zamachy stanu.
W sposób zdalny z uczestnikami konferencji łączyła się Margareta Kassangana, Ambasador RP w Senegalu. Na wstępie wyjaśniła, że Senegalczycy uważają swoją ojczyznę za kraj sahelski. Pod względem liczby ludności (16 mln) i powierzchni (200 tys. km2) nie jest to kraj duży. Do najważniejszych grup etnicznych zaliczają się Wolofowie (39%), Fulani (23%), Sererowie (11%), Maninka (9%) i Mandingo (6%). Językiem urzędowym jest francuski, natomiast ludzie posługują się na co dzień swoimi lokalnymi językami. Pokojowe współistnienie między tymi kilkoma ludami, a także wyznawcami różnych religii (91% to muzułmanie; 4,5% – chrześcijanie; 4,5% – wyznawcy religii tradycyjnych), sprawia, że państwo to jest oazą stabilności w regionie (choć – jak wskazał w dyskusji Jędrzej Czerep – istnieją też grupy ekstremistyczne). Współpraca między bractwami muzułmańskimi a rządem układa się bardzo dobrze. W Senegalu nigdy nie było wojskowego zamachu stanu. Senegalscy żołnierze biorą udział w operacjach pokojowych (w Mali, Gwinei Bissau), a armia cieszy się dużym szacunkiem. Żelazo, fosforyty i złoto do niedawna były jedynymi znaczącymi (oprócz ryb) zasobami kraju. W niedawnych czasach odkryto złoża ropy i gazu, których eksploatacja została przewidziana na 2021 r. Pierwszym prezydentem został katolicki poeta, członek Akademii Francuskiej Léopold Sédar Senghor.
Referat pt. „Rwanda – kraj bezpieczny i perspektywiczny” wygłosił dr Krzysztof Danielewicz z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gnieźnie. Wskazywał na szybki rozwój Kraju Tysiąca Wzgórz, który jest widoczny nie tylko w Kigali, ale i w miastach na prowincji. Dzięki przynależności tego kraju do Korytarza Północnego można zakupić wizę, która obowiązuje również w Kenii i Ugandzie.
Inny niewielki kraj przedstawiła dr hab. Katarzyna Dośpiał-Borysiak z Uniwersytetu Łódzkiego w wystąpieniu „Problemy zrównoważonego rozwoju Gambii – perspektywa bezpieczeństwa energetycznego”. Pod względem powierzchni kraj ten jest najmniejszy w Afryce (po Seszelach, Republice Wysp Świętego Tomasza i Książęcej, Mauritiusie, Komorach i Republice Zielonego Przylądka), a pod względem liczby ludności zajmuje dwunaste miejsce od końca na kontynencie (po Seszelach, Wyspach Świętego Tomasza i Książęcej, Republice Zielonego Przylądka, Saharze Zachodniej, Gwinei Równikowej, Komorach, Dżibuti, Esuatini, Mauritiusie, Gwinei Bissau i Lesotho). Stolicą jest Bandżul, wokół którego koncentruje się życie polityczne, gospodarcze i kulturalne. Trzy czwarte populacji Gambii pracuje w sektorze rolnym. Kraj nie posiada zasobów naturalnych.
Drugi dzień konferencji rozpoczął się panelem „Biznes w Afryce”. Swoim udziałem uświetnili go Mariusz Patey (Dyrektor Ośrodka Myśli im. Romana Rybarskiego), Yaya Samake (Prezes Fundacji Afryka Inaczej), dr Malwina Bakalarska (https://malwinabakalarska.com/) oraz Anwar Shekuwe (EU Sales Representative). Dobór uczestników panelu pozwolił na wielowymiarową analizę obecnej sytuacji ze szczególnym uwzględnieniem relacji polsko-afrykańskich, których tempo rozwoju nadal pozostawia wiele do życzenia. Rozmowy o biznesie i klimacie inwestycyjnym w niezwykle ciekawy sposób uzupełniła dr Malwina Bakalarska, która dzięki krótkiej prezentacji wprowadziła uczestników konferencji w świat zasad prowadzenia biznesu na styku różnych kultur, co stwierdzeniem „Kultura jest kluczem do biznesu” podsumował Pan Yaya Samake.
Kończący panel zatytułowany „Pomoc dla Afryki” stanowił klamrę spinającą poprzednie dyskusje oraz prezentacje. Trzon tej części konferencji stanowiło wystąpienie ks. Piotra Wojnarowskiego (SDB), który pomógł lepiej zrozumieć działalność misyjną oraz jej połączenie ze światem biznesu pozwalając zarazem na docenienie wagi rozwoju kompetencji społeczności lokalnych.
Pierwszy dzień konferencji: https://www.youtube.com/watch?v=NC57fsdLURU&t=310s
Drugi dzień konferencji: https://www.youtube.com/watch?v=kxMsV1GZUlo&t=800s
dr Konrad Czernichowski / Sławek Winiecki
