Pod koniec dwudziestego wieku dała się zauważyć intensyfikacja procesów integracyjnych w Afryce. Stanowią one odpowiedź rządów afrykańskich na stopniową marginalizację Afryki (zwłaszcza Afryki Subsaharyjskiej) na arenie międzynarodowej. Wspólny wysiłek miał wywołać efekty synergii i odwrócić negatywne tendencje przejawiające się choćby w ciągłym zmniejszaniu się wolumenu bezpośrednich inwestycji zagranicznych napływających na Czarny Ląd.
Książka „Integracja afrykańska. Uwarunkowania, formy współpracy, instytucje” omawia procesy regionalizacyjne zachodzące na kontynencie afrykańskim, dogłębnie analizując uwarunkowania, w jakich się one toczą – skrajnie odmienne od innych części świata. Barierom ekonomicznym, politycznym i społecznym poświęcono dwa pierwsze rozdziały, gdyż to od ich przezwyciężenia zależy sukces integrujących się ze sobą państw.
Trzeci rozdział zawiera analizę historyczną procesów integracyjnych w Afryce. Przedstawiona została dotychczasowa działalność Unii Afrykańskiej, spadkobierczyni Organizacji Jedności Afrykańskiej. Chociaż pod wieloma względami przypomina ona swoją poprzedniczkę, to jednak znamienne są, podkreślane przez samych przywódców, różnice: większa dbałość o ochronę praw człowieka czy dążenie do budowy dojrzałych systemów demokratycznych. W tych aspektach UA zdaje się zdecydowanie różnić od OJA, która nazywana była „klubem dyktatorów”. Scharakteryzowano strukturę instytucjonalną panafrykańskiej organizacji, która okazuje się być bliźniaczo podobna do struktury UE.
W kolejnym rozdziale szczegółowo omówione zostały poszczególne bloki gospodarcze i zachodzące w nich zmiany podstawowych wskaźników społecznych i gospodarczych oraz wartości wymiany handlowej. Integracja w ramach tych związków, które zostały pogrupowane ze względu na stopień zaawansowania procesu integracyjnego (a więc na strefy preferencyjnego i wolnego handlu, unie celne, wspólny rynek i unie walutowe), ma wpływ na gospodarkę państw afrykańskich tak samo, jak integracja w ramach całej Unii Afrykańskiej. Co więcej, oba te procesy w sposób znaczący na siebie wpływają.
Książkę kończy rozdział piąty poświęcony efektom integracyjnym (zwłaszcza handlowym) oraz próbie nakreślenia kierunków, w jakich potoczyć się mogą procesy regionalizacyjne w Afryce. Ważnym miernikiem realizacji zamierzonych efektów integracji jest skala wystąpienia efektu przesunięcia handlu i jego kreacji. Interesujące jest zbadanie, czy ewentualny wzrost wolumenu przepływów towarów wskutek ustanawiania stref wolnego handlu lub unii celnych jest wynikiem pojawienia się nowych strumieni handlu, czy też może tylko ogólnego wzrostu wielkości produkcji. Dokonano tego przy zastosowaniu podejścia elastycznościowego Béli Balassy.
Przy prowadzeniu analizy ilościowej autor korzystał przede wszystkim z raportów i opracowań Afrykańskiego Banku Rozwoju, Komisji Gospodarczej ONZ do spraw Afryki, Banku Światowego, UNCTAD oraz CIA. Przy opracowywaniu poszczególnych fragmentów dysertacji niezwykle przydatne były monografie polskich afrykanistów, a także pojedyncze artykuły dotyczące Afryki zamieszczone w pracach zbiorowych. Ważnym i wiarygodnym źródłem informacji były ponadto oficjalne strony internetowe Unii Afrykańskiej i regionalnych wspólnot gospodarczych.
Aby zminimalizować ryzyko powstania pracy europocentrycznej, wiele czasu i uwagi autor poświęcił na lekturę opracowań autorów afrykańskich i afrykańskich depesz (głównym źródłem była tu Afrykańska Agencja Prasowa – ang. African Press Agency), a także na rozmowy z samymi Afrykańczykami (z Beninu, Demokratycznej Republiki Konga, Etiopii, Gwinei, Kamerunu, Libii, Malawi, Ruandy, Senegalu, Sudanu) i Polakami, którzy krócej lub dłużej przebywali w różnych państwach (Algierii, Angoli, Botswanie, Burundi, Czadzie, Demokratycznej Republice Konga, Kamerunie, Kenii, Libii, na Madagaskarze, w Malawi, Republice Środkowoafrykańskiej, RPA, Ruandzie, Sierra Leone, Sudanie, Tanzanii, Togo, Ugandzie, Zambii). Wiedzę (nie tylko ekonomiczną) autor czerpał również z ogólnopolskich konferencji afrykanistycznych. Prezentowana praca nie wyczerpuje problematyki regionalizmu afrykańskiego a jest jedynie zachętą do dalszych pogłębionych poszukiwań związków między integracją afrykańską a rozwojem społeczno-gospodarczym.
Książka wychodzi naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu Afryką. Może też być stosowana na przedmiotach specjalizacyjnych (np. „Międzynarodowe stosunki gospodarcze”, „Globalizacja i regionalizacja”, „Integracja gospodarcza”, „Organizacje międzynarodowe” czy „Zagadnienia społeczno-ekonomiczne Afryki”) na kierunkach „Stosunki międzynarodowe”, „Międzynarodowe stosunki gospodarcze”, „Politologia”, „Ekonomia”, „Afrykanistyka”. Opatrzona jest indeksem, co powinno pomóc w korzystaniu z niej.
Książka jest do kupienia TUTAJ
